Του Πέτρου Δ.Φοίφα Η Εύβοια η πολύπαθη, υπέφερε απ΄την ανθρώπινη μισαλλοδοξία κι έπαρση. Ξένοι Λαοί, διαχρονικά , κούρσεψαν το βιός της, φόνευσαν τα παιδιά της. και πούλησαν ψυχές ατίμητες , με αδρά τιμή στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Κάνοντάς τη φτωχή μεν, αλλά ανδρειωμένη και με αξιοπρέπεια. Την ίδια τύχη , δεν θα μπορούσε να αποφύγει κι ολόκληρος ο Κηρέας.
Κατά την Δ Σταυροφορία 1202-1204, η Εύβοια περιήλθε στους Φράγκους και στους Βενετούς . Ένα χρόνο μετά το 1205 ο Βονιφάτιος Μομφερατικός, βασιλεάς του Φράγκικου κράτους της Θεσσαλονίκης χώρισε το νησί της Εύβοιας σε τρία Φέουδα - Τρημόρια- τα οποία παραχώρησε σε τρείς Λομβαρδούς αριστοκράτες από τη Βερόνα. Τον Ραβανο ντάλε Κάρτσερι στο νότιο τμήμα του νησιού. Τον Γιεκοράρο ντει Περκοράρι στο Βόρειο τμήμα. Και τον Γεβέρτο ντει Κάρτσερι στο Κεντρικό τμήμα.* Οι πύργοι χτίζονται από τους Ενετούς Ευγενείς και Φεουδάρχες και βρίσκονται στην κυριότητα τους σε αντάλλαγμα των στρατιωτικών υπηρεσιών τους.
Μακροπρόθεσμα η εξουσία πέρασε στη Βενετία και τον εκάστοτε αντιπρόσωπό της Βαίλο. Οι Πύργοι σε όλο το νησί αποτελούν ένα ενιαίο σύστημα άμυνας, παρατήρησης ,έγκαιρης προειδοποίησης αλλά και μέσω προστασίας των διαμενόντων αρχόντων-ευγενών , του βοηθητικού προσωπικού που το απάρτιζαν (στρατιώτες επιστάτες κ.λ.π.) καθώς και των κατοίκων του οικισμού που προστατευόντουσαν σε ώρα κινδύνου. Η κατασκευής των Πύργων γινόταν με σπουδή και επιμέλεια από τους άρχοντες γιατί έπρεπε να είναι σε στρατηγική θέση αλλά και σε ορεινό μέρος ,για να μπορεί να ανταλλάσσει μηνύματα συνεννόησης με τους άλλους όμορους Πύργους. Λειτουργούσαν δηλαδή ως Φρυκτωρίες των αρχαίων Ελλήνων και βίγλες των βυζαντινών. Στην κορυφή του όρους Μάκιστου (Κανδήλι), που βρίσκεται δυτικά της Τσούκας υπήρχαν φρυκτωρίες που μετέδωσαν το σήμα της πτώσης της Τροίας. Στην τραγωδία Αγαμέμνων που γράφτηκε εδώ και δυο χιλιάδες τετρακόσια χρόνια από τον ποιητή Αισχύλο, η βασίλισσα Κλυταιμνήστρα πληροφορεί τον χορό ότι η Τροία έπεσε στα χέρια των Ελλήνων. Ξαφνιασμένος ο χορός ρωτάει : Ποιος μπόρεσε να φέρει τόσο γρήγορα τα νέα ; Κι η Κλυταιμνήστρα απαντά: Ο Ήφαιστος ! Δυνατή φωτιά άναψαν στην κορυφή της Ίδας, και πολλές φωτιές μετά μας έφεραν διαδοχικά το μήνυμα: από την Ίδα το μήνυμα της φλόγας πήγε στον κάβο Ερμή της Λήμνου, και τρίτη η ψηλή κορυφή του Αθω δέχτηκε το φως. Με δύναμη η φλόγα γεφύρωσε το πέλαγος, κι έφτασε τις βίγλες του Μακίστου, στην Εύβοια. Οι φρουροί προώθησαν το μήνυμα στον Εύριπο, στους ανθρώπους πάνω στο Μεσσάπιο. κι αυτοί έβαλαν φωτιά σε ένα σωρό με ρείκια, και πάνω από τους κάμπους του Αισώπου έστειλαν το μήνυμα στην κορυφή του Κιθαιρώνα. Κι από εκεί πάλι με ζήλο πολύ προώθησαν το μήνυμα, και το έστειλαν πάνω πάνω από την Γοργώπιδα λίμνη στο Αιγίπλαγκτο όρος. Και η φλόγα πέρασε τον Σαρωνικό και έφτασε σαν κεραυνός στις κορυφές του Αραχναίου, και τέλος εδώ το λάβαμε, στων Ατρειδών τις στέγες, το φως αυτό, που προπάππος του είναι η φωτιά της Ιδας. Η είδηση της πτώσης της Τροίας μεταδόθηκε μέσα σε μία νύχτα.
Ο πύργος της Τσούκας είναι χτισμένος σε λόφο ύψους 80 μετρίων και ήλεγχε την πεδιάδα του Νηλέα και τους δρόμους που διερχόταν προς αυτόν. Ο αρχαίος δρόμος πού οδηγούσε από τη Χαλκίδα στην Βόρειο-κεντρική Εύβοια διερχόταν από τον Αγιο Παντελεήμωνα (θέση λουλούδια). Εκεί υπήρχε το τρίστρατο με κεντρικούς οδικούς άξονες . α) Τσούκα - Παλαιά Φαράκλα - Κεχριές και κατεύθυνση βόρεια. β)Ανατολική πεδιάδα Κηρέα, Αγιος Αθανασιος- Μαντούδι. Στον ¨αγιο Αθανάσιο, υπήρχε έτερος δρόμος που οδηγούσε στην παλιά Κρύα Βρύση, δεξιά κατέληγε στη Κήρινθο, και αριστερά στα ριζά του Μαντούγκο και από εκεί στην Αγία Αννα.
Έχει τετραγωνική κάτοψη με μήκος 9 μέτρα, σε όλες τις πλευρές. Το ύψος του σήμερα φτάνει τα 4 με 5 μέτρα. Ο πανδαμάντωρ χρόνος έχει αφήσει ανεξίτηλα τα διαβρωτικά αποτυπώματά του. Ο Πύργος είναι μεγάλος και μας βάζει σε υποψία πώς ήταν ψηλός και πιθανό τριώροφος. Από άλλους πύργους πού βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση αντλούμε πληροφορίες για το εσωτερικό του χώρο και διάκοσμο. Ο διαμένων άρχοντας φεουδάρχης διέμενε στον δεύτερο όροφο που είχε μεγάλα παράθυρα, τζάκι και εξώστη. Ο εξώστης σε καιρό ειρήνης χρησιμοποιούνταν για αποχωρητήριο και σε καιρώ πολέμου για ρίψη βελών η καυτών υγρών εναντίων των επιτιθεμένων. Στο υπόγειο φυλασσόταν οι προμήθειες όπως νερό, κρασί, λάδι, σιτάρι και διάφορα εργαλεία και υλικά. και επικοινωνούσε με το ισόγειο μεσώ μεγάλης εσωτερικής ξύλινης σκάλας. Στο υπόγειο του Πύργου της Τσούκας υπήρχε σήραγγά διαφυγής και οδηγούσε στη μεσημβρινή πλευρά του λόφου. Και κατά άλλους στην δυτική κατωφέρεια ,ικανή απόσταση από τον μικρό βυζαντινό ναό του τιμίου Προδρόμου που βρίσκεται ανατολικά του Πύργου και εγγύς του οικισμού. Η εξωτερική σύνδεση με τον Πύργο συνήθως γίνεται με τον Πρώτο όροφο μέσω εξωτερικής ξύλινης σκάλας και πιο σπάνια με ανεμόσκαλα. Οι ενδιάμεσοι όροφοι είχαν ξύλινα πατώματα και επικοινωνούσαν με σκάλα Στο επάνω τμήμα του Πύργου έφερνε πολεμίστρες για την προστασία των αμυνομένων. Ο Ενετός άρχοντας εκτελούσε και χρέη Ποταμάρχη καθώς με ιδία δαπάνη φρόντιζε την ύδρευση της πεδιάδας της Τσούκας από τη Μεσιακή δέση (Κατρουλάς). Το σταύλισμα των αλόγων όπως και η απόκρυψη τους σε περίοδο κινδύνου γινόταν στη Θέση Αβουρός . Εκ τοπικής παραδόσεως αναφερεται πως το 1257 συνήχθη σκληρή μάχη μεταξύ των υπερασπιστών του Πύργου και των Ιπποτών του Λυκάριου, με νίκη του τελευταίου. Ηδη ο Λυκάριος είχε αλώσει το κάστρο Mantougo που βρισκόταν εγγύς της Τσούκας. Κατά την Οθωμανική κυριαρχία ο Πύργος χρησιμοποιήθηκε από τους εκάστοτε Αγάδες, με τελευταίο τον περιβόητο Κιαμήλ χατζη Ισμαήλ μπέη γνωστό για τις ερωτοτροπίες του. Από οτι φαίνεται ο Κιαμήλ είχε σχέσεις με την Λειβαδιά. Τον 16ο αιώνα η Λιβαδειά ήταν χάσι (= τόπος χατζήδων) Οθωμανών αξιωματούχων. Για το λόγο αυτό ονομάζεται και πύργος Κιαμήλ.
Παρατηρήσεις: /Αξίζει να σημειωθεί πώς μετά από τρία χιλιόμετρα υπάρχει έτερος πύργος, που επικοινωνούσε με τον υπάρχον της Τσούκας, στη θέση Παλαιά Φαράκλα. Εχει τετραγωνική κάτοψη τετραγωνική του κάτοψη και σημερινό ύψος 8 μέτρων. Ο οικισμός της Τσούκας είχε ιδιαίτερη σχέση με τον όμορο οικισμό λόγω της κοινής ενασχόλησης με την κεραμοποιία. Η Εκκλησία του Αγίου Δημήτριου της Παλαιάς Φαράκλας έχει κτισθεί με δαπάνη τις οικογένειας των Κικιδαίων, που έλκει την καταγωγή της στην Τσούκα, λίγο μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Σήμερα η πολυπληθείς οικογένεια έχει μεταναστεύσει στη Χαλκίδα και στα πέριξ της πόλεως.
Πηγές:
Νικόλαος Καρατζάς, Ιστορικός αρχαιολόγος ΜΑ Κλασικής αρχαιολογίας (Πύργος της Μόστρας).
Μακροπρόθεσμα η εξουσία πέρασε στη Βενετία και τον εκάστοτε αντιπρόσωπό της Βαίλο. Οι Πύργοι σε όλο το νησί αποτελούν ένα ενιαίο σύστημα άμυνας, παρατήρησης ,έγκαιρης προειδοποίησης αλλά και μέσω προστασίας των διαμενόντων αρχόντων-ευγενών , του βοηθητικού προσωπικού που το απάρτιζαν (στρατιώτες επιστάτες κ.λ.π.) καθώς και των κατοίκων του οικισμού που προστατευόντουσαν σε ώρα κινδύνου. Η κατασκευής των Πύργων γινόταν με σπουδή και επιμέλεια από τους άρχοντες γιατί έπρεπε να είναι σε στρατηγική θέση αλλά και σε ορεινό μέρος ,για να μπορεί να ανταλλάσσει μηνύματα συνεννόησης με τους άλλους όμορους Πύργους. Λειτουργούσαν δηλαδή ως Φρυκτωρίες των αρχαίων Ελλήνων και βίγλες των βυζαντινών. Στην κορυφή του όρους Μάκιστου (Κανδήλι), που βρίσκεται δυτικά της Τσούκας υπήρχαν φρυκτωρίες που μετέδωσαν το σήμα της πτώσης της Τροίας. Στην τραγωδία Αγαμέμνων που γράφτηκε εδώ και δυο χιλιάδες τετρακόσια χρόνια από τον ποιητή Αισχύλο, η βασίλισσα Κλυταιμνήστρα πληροφορεί τον χορό ότι η Τροία έπεσε στα χέρια των Ελλήνων. Ξαφνιασμένος ο χορός ρωτάει : Ποιος μπόρεσε να φέρει τόσο γρήγορα τα νέα ; Κι η Κλυταιμνήστρα απαντά: Ο Ήφαιστος ! Δυνατή φωτιά άναψαν στην κορυφή της Ίδας, και πολλές φωτιές μετά μας έφεραν διαδοχικά το μήνυμα: από την Ίδα το μήνυμα της φλόγας πήγε στον κάβο Ερμή της Λήμνου, και τρίτη η ψηλή κορυφή του Αθω δέχτηκε το φως. Με δύναμη η φλόγα γεφύρωσε το πέλαγος, κι έφτασε τις βίγλες του Μακίστου, στην Εύβοια. Οι φρουροί προώθησαν το μήνυμα στον Εύριπο, στους ανθρώπους πάνω στο Μεσσάπιο. κι αυτοί έβαλαν φωτιά σε ένα σωρό με ρείκια, και πάνω από τους κάμπους του Αισώπου έστειλαν το μήνυμα στην κορυφή του Κιθαιρώνα. Κι από εκεί πάλι με ζήλο πολύ προώθησαν το μήνυμα, και το έστειλαν πάνω πάνω από την Γοργώπιδα λίμνη στο Αιγίπλαγκτο όρος. Και η φλόγα πέρασε τον Σαρωνικό και έφτασε σαν κεραυνός στις κορυφές του Αραχναίου, και τέλος εδώ το λάβαμε, στων Ατρειδών τις στέγες, το φως αυτό, που προπάππος του είναι η φωτιά της Ιδας. Η είδηση της πτώσης της Τροίας μεταδόθηκε μέσα σε μία νύχτα.
Ο πύργος της Τσούκας είναι χτισμένος σε λόφο ύψους 80 μετρίων και ήλεγχε την πεδιάδα του Νηλέα και τους δρόμους που διερχόταν προς αυτόν. Ο αρχαίος δρόμος πού οδηγούσε από τη Χαλκίδα στην Βόρειο-κεντρική Εύβοια διερχόταν από τον Αγιο Παντελεήμωνα (θέση λουλούδια). Εκεί υπήρχε το τρίστρατο με κεντρικούς οδικούς άξονες . α) Τσούκα - Παλαιά Φαράκλα - Κεχριές και κατεύθυνση βόρεια. β)Ανατολική πεδιάδα Κηρέα, Αγιος Αθανασιος- Μαντούδι. Στον ¨αγιο Αθανάσιο, υπήρχε έτερος δρόμος που οδηγούσε στην παλιά Κρύα Βρύση, δεξιά κατέληγε στη Κήρινθο, και αριστερά στα ριζά του Μαντούγκο και από εκεί στην Αγία Αννα.
φωτό: Πύργος της Μόστρας (Πισώνας))
Έχει τετραγωνική κάτοψη με μήκος 9 μέτρα, σε όλες τις πλευρές. Το ύψος του σήμερα φτάνει τα 4 με 5 μέτρα. Ο πανδαμάντωρ χρόνος έχει αφήσει ανεξίτηλα τα διαβρωτικά αποτυπώματά του. Ο Πύργος είναι μεγάλος και μας βάζει σε υποψία πώς ήταν ψηλός και πιθανό τριώροφος. Από άλλους πύργους πού βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση αντλούμε πληροφορίες για το εσωτερικό του χώρο και διάκοσμο. Ο διαμένων άρχοντας φεουδάρχης διέμενε στον δεύτερο όροφο που είχε μεγάλα παράθυρα, τζάκι και εξώστη. Ο εξώστης σε καιρό ειρήνης χρησιμοποιούνταν για αποχωρητήριο και σε καιρώ πολέμου για ρίψη βελών η καυτών υγρών εναντίων των επιτιθεμένων. Στο υπόγειο φυλασσόταν οι προμήθειες όπως νερό, κρασί, λάδι, σιτάρι και διάφορα εργαλεία και υλικά. και επικοινωνούσε με το ισόγειο μεσώ μεγάλης εσωτερικής ξύλινης σκάλας. Στο υπόγειο του Πύργου της Τσούκας υπήρχε σήραγγά διαφυγής και οδηγούσε στη μεσημβρινή πλευρά του λόφου. Και κατά άλλους στην δυτική κατωφέρεια ,ικανή απόσταση από τον μικρό βυζαντινό ναό του τιμίου Προδρόμου που βρίσκεται ανατολικά του Πύργου και εγγύς του οικισμού. Η εξωτερική σύνδεση με τον Πύργο συνήθως γίνεται με τον Πρώτο όροφο μέσω εξωτερικής ξύλινης σκάλας και πιο σπάνια με ανεμόσκαλα. Οι ενδιάμεσοι όροφοι είχαν ξύλινα πατώματα και επικοινωνούσαν με σκάλα Στο επάνω τμήμα του Πύργου έφερνε πολεμίστρες για την προστασία των αμυνομένων. Ο Ενετός άρχοντας εκτελούσε και χρέη Ποταμάρχη καθώς με ιδία δαπάνη φρόντιζε την ύδρευση της πεδιάδας της Τσούκας από τη Μεσιακή δέση (Κατρουλάς). Το σταύλισμα των αλόγων όπως και η απόκρυψη τους σε περίοδο κινδύνου γινόταν στη Θέση Αβουρός . Εκ τοπικής παραδόσεως αναφερεται πως το 1257 συνήχθη σκληρή μάχη μεταξύ των υπερασπιστών του Πύργου και των Ιπποτών του Λυκάριου, με νίκη του τελευταίου. Ηδη ο Λυκάριος είχε αλώσει το κάστρο Mantougo που βρισκόταν εγγύς της Τσούκας. Κατά την Οθωμανική κυριαρχία ο Πύργος χρησιμοποιήθηκε από τους εκάστοτε Αγάδες, με τελευταίο τον περιβόητο Κιαμήλ χατζη Ισμαήλ μπέη γνωστό για τις ερωτοτροπίες του. Από οτι φαίνεται ο Κιαμήλ είχε σχέσεις με την Λειβαδιά. Τον 16ο αιώνα η Λιβαδειά ήταν χάσι (= τόπος χατζήδων) Οθωμανών αξιωματούχων. Για το λόγο αυτό ονομάζεται και πύργος Κιαμήλ.
Παρατηρήσεις: /Αξίζει να σημειωθεί πώς μετά από τρία χιλιόμετρα υπάρχει έτερος πύργος, που επικοινωνούσε με τον υπάρχον της Τσούκας, στη θέση Παλαιά Φαράκλα. Εχει τετραγωνική κάτοψη τετραγωνική του κάτοψη και σημερινό ύψος 8 μέτρων. Ο οικισμός της Τσούκας είχε ιδιαίτερη σχέση με τον όμορο οικισμό λόγω της κοινής ενασχόλησης με την κεραμοποιία. Η Εκκλησία του Αγίου Δημήτριου της Παλαιάς Φαράκλας έχει κτισθεί με δαπάνη τις οικογένειας των Κικιδαίων, που έλκει την καταγωγή της στην Τσούκα, λίγο μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους. Σήμερα η πολυπληθείς οικογένεια έχει μεταναστεύσει στη Χαλκίδα και στα πέριξ της πόλεως.
Πηγές:
Νικόλαος Καρατζάς, Ιστορικός αρχαιολόγος ΜΑ Κλασικής αρχαιολογίας (Πύργος της Μόστρας).
Αρχείο Ευβοϊκών Μελετών εκδ.2004 τόμος 35. σελ.167
Θ Σκούρας, " Οχυρώσεις στην Εύβοια, μερικές λύσεις στα τοπογραφικά τους προβλήματα¨" ΑΕΜ,1975
.Θ. Σκούρας " Ακροπόλεις- Κάστρα-Πύργοι της Εύβοιας. Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Ευβοίας. Χαλκίδα 2003.
Αισχύλου .Αγαμέμνων. Ι.Ν.ΓΡΥΠΑΡΗΣ στιχ.285- 310 J.Koder(Op.cit.,SS.115-116
Δ.Τριανταφυλλόπουλος (Ενθ΄άνωτ., σελ.236)
Γεωργιου Δημητροκάλη : Ο σταυροεπίστεγος ναός του τιμίου προδρόμου στην Τσούκα Μαντουδίου. σελ280 (Αρχ.Ευβ.Μελετών Τόμος ΚΕ/Αθήνα 1983
Θ Σκούρας, " Οχυρώσεις στην Εύβοια, μερικές λύσεις στα τοπογραφικά τους προβλήματα¨" ΑΕΜ,1975
.Θ. Σκούρας " Ακροπόλεις- Κάστρα-Πύργοι της Εύβοιας. Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Ευβοίας. Χαλκίδα 2003.
Αισχύλου .Αγαμέμνων. Ι.Ν.ΓΡΥΠΑΡΗΣ στιχ.285- 310 J.Koder(Op.cit.,SS.115-116
Δ.Τριανταφυλλόπουλος (Ενθ΄άνωτ., σελ.236)
Γεωργιου Δημητροκάλη : Ο σταυροεπίστεγος ναός του τιμίου προδρόμου στην Τσούκα Μαντουδίου. σελ280 (Αρχ.Ευβ.Μελετών Τόμος ΚΕ/Αθήνα 1983
Κωσταντίνου Γουναρόπουλου: Η Ιστορία της νήσου Ευβοίας. Σελ.181
Δημητρίου .Ι.Φοιφα :Από το Ιστορικό προσωπικό του Αρχείο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου